Filmanalyse

Blatty, W. P en Friedkin, W. (1973). The Exorcist. Verenigde Staten: Warner Bros. Pictures.

2.

Eerwaarde Merrin bevindt zich in Irak als archeoloog. Hij graaft een beeldje op en beseft meteen dat het slechte dingen zal veroorzaken. In Georgetown, in de VS woont Chris MacNeil samen met haar 12-jarige dochter Regan. Regan begin vreemd gedrag te vertonen: ze vloekt erop los, ze beweert dat haar bed schudt … Onderzoeken van haar hersenen wijzen niks uit, maar dokters kunnen ook geen andere redenen geven voor haar gedrag. Wanneer Chris met haar eigen ogen ziet dat het bed van haar dochter op en neer beweegt, beseft ze dat hier bovennatuurlijke krachten aan het werk zijn. Chris weet niet meer wat ze moet doen en zoekt contact op met priester Damien Karras. Hij komt op bezoek bij Regan, die nu ook qua uiterlijk geen gewoon meisje meer is. De naam Merrin wordt genoemd en Karras haalt de eerwaarde erbij. Met z’n tweeën gaan ze de uitdaging aan om het meisje te verlossen van haar demoon. 

3.

William Friedkin heeft een nogal uiteenlopend oevre: van musical comedy tot drama tot horror. Atypisch zou je deze film niet kunnen noemen, aangezien hij nog horrorfilms en thrillers heeft geregisseerd zoals Sorcerer, Cruising, The guardian en Bug. Weliswaar allemaal horrorfilms/thrillers die minder goed scoorden dan The Exorcist.

Andere genres die Friedkin vaak geregisseerd heeft zijn zoals gezegd (musical) komedies zoals Good Tmes met Sonny en Cher, The Night They Raided Minsky’s en Deal of the century. Daarnaast tekent hij vaak voor drama. De Britse film The Birthday Party valt onder deze categorie, net als The Boys in the Band, Rampage, 12 Angry Men en Rules of Engagement.

Friedkin’s andere succesfilm is The French Connection. Deze film valt zowel onder het genre drama als het genre thriller. Hij ontving de Academy Award en de Golden Globe Award voor beste regisseur voor deze film. 

4.

Beeldcompositie

Opnamehoek

Hier wordt het kikvorsperspectief gebruikt. We bekijken Chris MacNeill van onderaf. Ze lijkt nu groter en imposanter, maar toch zal ze de bovennatuurlijke kracht niet kunnen tegenhouden; er zullen doden vallen. Het perspectief heeft ook iets dreigends; het is een voorbode van wat zal gebeuren.

Beeldkader/beeldgrootte

Met dit over-the-shouldershot krijg je als toeschouwer het gevoel alsof je in het verhaal zit. Het veelvuldig gebruik van over-the-shouldershots kan ook symbool staan voor de demoon die heel de tijd op de loer ligt en alles weet. 

Dit is een extreme close-up van de buik van Regan/Pazuzu. Het meisje zit gevangen in haar eigen lichaam, terwijl de duivel Pazuzu de touwtjes in handen heeft. Dit shot zorgt voor het dramatische effect van de gebeurtenissen. Regan's lichaam is al zo lang in het bezit van Pazuzu dat de hoop bijna opgegeven wordt. Deze hulpkreet zorgt ervoor dat ze het meisje niet opgeven en zet de duiveluitdrijving in gang.

5.

De protagonist van de film is de priester die de duiveluitdrijving bij Regan zal uitvoeren, eerwaarde Karras. Hij wordt bijgestaan door eerwaarde Merrin tijdens de uitdrijving. Eerwaarde Karras is net zijn moeder kwijtgeraakt. Ze was opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis, omdat ze net als Regan bezeten was.

Eerwaarde Karras, de protagonist

De antagonist in de film is de duivel die het lichaam van het jonge meisje, Regan, heeft overgenomen. Deze duivel heeft de naam Pazuzu. Naarmate de film vordert, manifesteert de duivel zich in het lichaam van Regan. Hij vermoordt naast Burke Dennings ook eerwaarde Merrin. Na die laatste moord laat de protagonist, Karras, de duivel bezit over hem nemen. Op deze manier wordt Regan verlost.

Belangrijke nevenfiguren zijn het bezeten meisje Regan zelf en Regan’s moeder, Chris MacNeil.

Regan, bezeten door Pazuzu

Het dramatisch doel van The Exorcist wordt expliciet in de titel vermeld. Het doel is het verdrijven van de kwaadaardige duivel Pazuzu uit het lichaam van het 12-jarige meisje, Regan.

Het conflict dat het bereiken van het dramatisch doel ondermijnt, is het feit dat de duiveluitdrijving niet werkt. Eerwaarde Karras en eerwaarde Merrin proberen Pazuzu uit Regan’s lichaam te verdrijven, maar tevergeefs. Wanneer eerwaarde Merrin eerwaarde Karras wegstuurt, probeert hij het zelf nog een keer. Hij wordt vermoord door Pazuzu. Eerwaarde Karras denkt dat er nog maar één ding zal werken en dat is de duivel in zijn eigen lichaam lokken. 

6.

Camerabewegingen

We bevinden ons eerst in Irak, waar eerwaarde Merrin zich bevindt. Dat beeld vervaagt zachtjes (de grote zon) en het beeld maakt plaats voor de stad Georgetown in de Verenigde Staten. We hebben hier te maken met een fade-in. Het lagzaam vervagen en verschijnen van beelden geeft ons een rustiger gevoel dan beelden die elkaar snel afwisselen. We zijn ons op dit moment nog van geen kwaad bewust.