Filmanalyse

The Wizard of Oz

Basisconflict

Het basisconflict in deze film is de gewaagde onderneming en meerbepaald een avontuurlijke expeditie. Dorothy is in deze expeditie de dappere leider. Op haar weg naar de tovenaar van Oz, die haar terug naar huis kan brengen, loopt ze 3 personen tegen het lijf die ook iets nodig hebben van de tovenaar. De eerste is de vogelverschrikker die hersenen nodig heeft. De volgende is de tinnen man die een hart wil en de laatste is de leeuw die opzoek is naar moed en dapperheid. Samen moeten ze obstakels van de tegenstrever, de slechte heks van het westen, doorstaan. De heks probeert ervoor te zorgen dat Dorothy niet tot bij de tovenaar geraakt en dus niet naar huis kan.

Verhaalopbouw

In verband met de verhaalopbouw is het duidelijk dat sujet en fabel samenvallen en dat het verhaal dus continu is. Eerst bevindt Dorothy zich thuis, in Kansas op de boerderij. Daarna raakt ze buiten bewustzijn door de tornado, omdat ze niet op tijd was om in de schuilkelder te kruipen. Ze droomt dat ze samen met Toto in het magische land van Oz terechtkomt en recht met haar huis op de slechte heks van het oosten belandt. Glinda, de goede heks van het noorden, vertelt haar dat alleen de tovenaar haar zou kunnen helpen terug thuis te geraken, maar de zus van de slechte heks zal die reis niet met gemak laten verlopen.

Het verhaal begint in Kansas, waar Dorothy samen met haar hondje Toto wegloopt van iemand. Ze gaan zich verstoppen op de boerderij van de tante en oom van Dorothy. Miss Gulch, de slechte heks van het westen in Dorothy’s droom, komt Toto halen, omdat het hondje iets heeft mispeutert. We kunnen stellen dat het verhaal in medias res begint, want de actie van Toto bepaalt wat er daarna in de film gebeurt en dat hebben we niet gezien.

Op het einde van de film wordt Dorothy wakker uit haar droom en beseft ze dat het stom was om weg te lopen. Ze weet nu dat er geen plaats beter dan thuis is. We kunnen het einde niet zelf invullen, dus we kunnen het een gesloten verhaaleinde noemen.

Motieven

Concrete motieven:

• Het eerste motief in de film is de rode schoentjes. Ze waren eigenlijk van de slechte heks van het oosten, maar Dorothy is met haar huis op de heks geland waardoor ze gestorven is. De goede heks van het noorden, Glinda, biedt de schoentjes aan Dorothy aan zodat haar niks zou kunnen overkomen, maar slechte heks van het westen, de zus van de gestorven heks wil deze natuurlijk ook.
• Op het einde van de droom zegt Glinda dat Dorothy 3 keer met de hielen van de schoentjes tegen elkaar moet tikken om terug naar huis te kunnen worden gezonden. Het getal 3 wordt vaak gebruikt als symbool.
• Ook de kleur van de schoenen kan je als motief beschouwen. Rood is de kleur van de liefde en de hartstocht, maar ook van onrust. Dorothy is enorm passioneel om iets te bereiken; om thuis te geraken. Niet enkel de schoentjes zijn rood, maar ook het strikje van de leeuw. Eveneens de zandloper, hulpjes en aapje van de slechte heks van het westen hebben de kleur rood. Deze symboliseren de onrust.
• The Yellow Brick Road is het tweede motief. Deze weg verwijst naar de reis die Dorothy moet afleggen. Tijdens deze reis moet Dorothy groeien als persoon en zichzelf leren vertrouwen zodat ze kan overleven en hopelijk terugkeren naar huis. Iedereen die ze tegenkomt op haar weg naar de tovenaar van Oz is zelf ook op een reis.

Deze motieven zijn verhaalmotieven, want ze hebben betrekking tot de concrete gebeurtenissen in het verhaal en de verbanden daartussen. Het zijn ook dynamische motieven, aangezien ze de ontwikkeling van het verhaal beïnvloeden.

Abstracte motieven:

• De personen die Dorothy tegen het lijf loopt worden meteen vrienden. Vriendschap is dan ook het derde motief. Wanneer Dorothy terug in Kansas is, beseft ze hoe belangrijk vriendschap en familie is. Ze begrijpt nu dat ze dat meer moet waarderen.
• In Dorothy’s droom zijn er twee slechte en één goede heks. Dorothy zelf is ook een onschuldig, goed meisje. Deze vier personen verwijzen naar het motief van goed versus kwaad. Uiteindelijk zal het goede overwinnen, zoals meestal het geval is.
• De slechte heks van het westen wil haar zus wreken. Dat is het vijfde motief, namelijk wraak of zelfs wrok. De heks kan Dorothy niet zomaar laten wegkomen met de moord op haar zus. Ze zal dan ook alles doen om het plan van Dorothy te dwarsbomen.

Grondmotief:

• Het laatste motief is het grondmotief en tevens het thema van de film. We kunnen dit motief omschrijven als ‘Thuis is waar vrienden en familie zijn.’ Het doffe, kleurloze Kansas wordt tegenover het levendige, kleurrijke Oz gezet, maar de plaats waar je wil zijn is daar waar je vrienden en familie ook zijn. Oz is niet de plaats waar Dorothy thuishoort en dat weet ze zelf ook; ze aarzelt geen moment om terug naar de boerderij in Kansas te gaan. Op het einde van de film moet Dorothy het zinnetje ‘There’s no place like home’ meermaals herhalen om terug naar Kansas te geraken.

Personages

Dorothy

Dorothy is de protagonist in dit verhaal. Ze is een jong meisje dat bij haar oom en tante woont. Ze geeft erg veel om haar familie en vrienden.

We kunnen stellen dat ze een rond karakter is, omdat ze geen typisch jong meisje is. Wanneer ze in het land van Oz belandt, gaat ze meteen opzoek naar de tovenaar om terug naar huis te kunnen gaan. Een ander meisje van die leeftijd zou waarschijnlijk niet zo ondernemend zijn.

Ze is een dynamisch personage, want ze maakt een zekere ontwikkeling door doorheen het verhaal. Ze wordt zich ervan bewust dat er niets belangrijker is dan familie en vrienden en dat het stom was om te denken dat weglopen iets zou oplossen.

The wizard of Oz

De tovenaar is één van de antagonisten van Dorothy. Hij zorgt zowel voor hoop om terug thuis te geraken, maar ook problemen. Hij is een heel wijs man, maar hij is ook een leugenaar. Hij zegt aan de mensen van Emerald dat hij een grote tovenaar is, maar dat is hij dus niet.

De tovenaar is een vlak karakter, want hij is een bedrieger en blijft zijn leugen volhouden. De enige reden waarom hij Dorothy en haar vrienden helpt, is omdat hij niet ontmaskerd wilt worden door hen. Hij geeft ze wat ze willen, zodat ze zijn geheim niet zullen verklappen.

De tovenaar wordt voorgesteld als een statisch figuur, want het personage verandert nauwelijks. Hij wordt ontmaskerd als bedrieger door Dorothy en haar drie metgezellen, maar toch laat hij de inwoners van zijn stad in de waan dat hij de grootste tovenaar is die ooit heeft bestaan.

Tijd

Tijdsaspecten van het verhaal:

Zoals gezegd is het verhaal continu, aangezien sujet en fabel samenvallen. De volgorde waarin de gebeurtenissen gebeuren is als volgt:

- Dorothy en Toto lopen weg van iemand.

- Ze verschuilen zich op de boerderij, maar Miss Gulch komt Toto toch halen.

- Dorothy loopt weg met Toto naar de waarzegger, daarna keren ze terug naar de boerderij.

- Een tornado breekt uit, maar ze zijn te laat om mee in de schuilkelder te kruipen.

- Dorothy raakt bewusteloos.

- Ze bevinden zich nu in Oz en worden naar de tovenaar gestuurd voor hulp.

- Na een lange reis en heel wat obstakels kan Dorothy terugkeren naar huis.

- Dorothy wordt wakker, maar beseft niet goed dat ze slechts droomde.

De film duurt ongeveer 102 minuten. Deze tijdsduur is eveneens de verteltijd van het verhaal/de film.

Ruimte

We hebben in deze film onder andere te maken met een diffuse ruimte; het land van Oz is een vage markering. Het bestaat in de eerste plaats niet eens, dus het is een verzonnen plaats. Dit soort ruimte is vooral een kenmerk van een sprookje.

Een andere ruimte is de sociale ruimte; de boerderij van tante Em en oom Henry is de woonplaats van Dorothy. Ze behoort dus tot een boerenfamilie. Ook Hunk, Zeke en Hickory, de drie boerenknechten, verblijven op de boerderij. De personages maken allemaal deel uit van dit sociaal milieu.

Genrekenmerken

The Wizard of Oz is een musical en fantasyfilm. We hebben hier te maken met een secondary-world fantasy of sword and sorcery fantasy. Dit wil zeggen dat het verhaal zich gedeeltelijk afspeelt in een parallelle wereld. Er is meestal sprake van een soort transportmiddel; in dit geval zijn dat de rode schoentjes.

Het fantasieverhaal begint met het hoofdpersonage Dorothy die uit de reële wereld vertrekt en reist naar een andere dimensie of parallelle wereld waar ze een avontuur beleeft. Deze omgeving is een volledig nieuwe wereld, het land van Oz, die door de auteur/filmmaker geschapen is. Daarna keert ze terug naar huis.

Fantasieverhalen lijken op sprookjes, maar ze verschillen toch in enkele opzichten. Eerst en vooral zijn de personages in fantasieverhalen complexer dan die in sprookjes, omdat ze een ontwikkeling doormaken. Ten tweede ligt de nadruk in sprookjes op de handeling zelf en niet op de personages en hun ontwikkeling, wat het geval is in fantasieverhalen.

Opmerkelijk is dat de protagonist een vrouwelijke held is. Meestal worden jonge vrouwen in fantasyverhalen opgevoerd als nevenpersonages, zelden als hoofdpersonage.

De drijvende kracht in fantasieverhalen is de continue strijd tussen goed en kwaad. Dat is in deze film zeker het geval. Dorothy moet alle snode plannetjes van de heks doorstaan. De jonge heldin Dorothy is opzoek naar zichzelf en naar wat belangrijk is; in dit geval terugkeren naar huis. Ze moet zich voortdurend meten met de duistere krachten op haar avontuur. Dorothy en haar vrienden overwinnen het kwade door hun moed en doorzettingsvermogen en omdat ze zich vasthouden aan het goede. Liefde en vriendschap halen het van haat en boosheid.