De roos en het zwijn - Anne Provoost

Korte inhoud

Bij de geboorte van Rosalena is er weinig hoopt dat ze lang zal leven. Haar ouders geven haar zelfs nog geen naam, maar noemen haar het meisje van glas. Het meisje heeft echter speciale gaven: ze kan met elfen en engelen praten en door de spiegel van haar moeder kan ze steeds zien waar haar vader zich bevindt tijdens zijn reizen. Wanneer haar moeder sterft, wordt ze opeens beeldschoon. Rosalena’s vader schenkt haar op een dag een zwijntje, Zoran en later ook een rozenstruik die ze in de tuin plant. Mensen komen nu van overal om naar de rozenstruik te kijken, maar eigenlijk komen ze voor de beeldschone Rosalena.

Op een dag vraagt vader aan Rosalena en haar twee zussen, Richenel en Idelies, welk geschenk ze willen van op zijn reis. Rosalena vraagt om een witte roos en die krijgt ze ook, maar vader heeft die gestolen uit de tuin van Thybeert. Rosalena gaat in de plaats van haar vader boete doen. Ook al is Thybeert de lelijkste man die ze ooit gezien heeft, toch voelt ze zich aangetrokken tot hem.

Door haar spiegel ziet ze echter dat haar vader lijdt door haar vertrek, dus met de toestemming van Thybeert keert ze terug. Al snel beseft ze dat ze Thybeert mist, maar wat zal ze doen: terugkeren naar Thybeert of thuis blijven bij haar familie?

Waar en wanneer

Het verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen. De beschrijving van de personages, huizen, wapens die worden gebruikt, de reizen die gemaakt worden, etc maken dit meer dan duidelijk. Wanneer de pokken uitbreken wordt het al helemaal glashelder.

Het verhaal speelt zich af rond Antwerpen en soms zelfs in Antwerpen. Rosalena woont samen met haar vader en twee zussen buiten de stad, naast een bos waar Rosalena ook af en toe vertroeft.

Hoofdthema

Het verhaal is gebaseerd op het sprookje  De Schone en het Beest van Gianfresco Straparola. De meer bekende versie werd geschreven door Madame Leprince de Beaumont, die haar verhaal baseerde op de navertelling van Madame Villeneuve.

Verschillende thema’s lopen in deze versie van Anne Provoost door elkaar. Er is niet echt een duidelijk hoofdthema. Liefde en lust, familie, de groei naar volwassenheid en de (vergankelijkheid van) schoonheid komen allemaal samen aan bod. Rosalena hecht weinig belang aan haar schoonheid en ziet het eerder als een schandvlek. Hoe meer ze volwassen wordt, des te mooier ze wordt en dat gaat niet onopgemerkt. Ik zou het hoofdthema kunnen omschrijven als de keerzijde van de schoonheid.

Eigen appreciatie

Zag je bepaalde patronen of verbanden? (Was er iets dat steeds terugkwam in het verhaal?)

De roos is het eerste terugkomende element in het verhaal. Allereerst is er natuurlijk de naam Rosalena. Toen Rosalena geboren werd, hadden haar ouders haar nog geen naam gegeven, omdat ze bijna zeker waren dat ze niet lang zou leven. Ze noemde haar voorlopig maar het meisje van glas. Na de dood van haar moeder werd ze met de dag mooier en mooier en gaf haar vader haar de naam Rosalena, omdat ze zo mooi is als een roos. Van haar vader krijgt Rosalena ook een rozenstruik cadeau. Rosalena is hier heel blij mee en ze plant de struik naast het schuurtje in de tuin. Wanneer haar vader nogmaals op reis gaat, vraagt hij aan zijn dochters welk geschenk ze graag zouden willen. Rosalena vraagt om een witte roos, omdat die de blindheid van Lucretia zou kunnen genezen. Rosalena’s vader zoekt overal naar een witte roos, maar kan die nergens vinden. Wanneer hij op zijn terugweg langs het eigendom van Thybeert rijdt, ziet hij een struik met witte rozen. Hij gaat binnen in het huis, maar er is niemand en dus besluit hij gewoon één roos mee te nemen. Dat was echter geen goed idee.

Een tweede terugkerend element is ‘het zwijn’. Als geschenk van haar vader krijgt Rosalena een knobbelzwijntje. Net als Rosalena zelf lijkt het zwijntje weinig overlevingskans te hebben, maar niets is minder waar. Beiden komen er weer bovenop en Rosalena beschouwt Zoran als haar beste vriend. Wanneer hij doodgaat, lijkt het alsof ze een stuk van zichzelf verliest. Thybeert is een lelijke man aan de buitenkant. Hij symboliseert het ‘nieuwe’ zwijn in het leven van Rosalena.

Als laatste is er de spiegel. Door de spiegel van haar moeder kan Rosalena haar vader volgen op zijn reizen. Wanneer ze bij Thybeert verblijft kan ze door een andere spiegel haar vader thuis zien.

Heb je weleens andere teksten gelezen of films gezien over vergelijkbare gebeurtenissen ? Wat vind je beter: deze tekst of die andere tekst/film ?

De roos en het zwijn is gebaseerd op het sprookje De Schone en het Beest en daar zijn natuurlijk veel bewerkingen van gemaakt. Andere boeken die hierop lijken heb ik nog niet gelezen, maar gelijkaardige films heb ik wel al gezien. De bekendste is uiteraard de animatiefilm van Disney: Belle en het Beest of Beauty and the Beast in het Engels. In deze film wordt een mooie en jonge, maar arrogante prins betoverd waardoor hij in een beest verandert. Voor zijn 21ste verjaardag zal hij iemand moeten vinden die van hem houdt om wie hij is of hij zal voor eeuwig in dit gedaante gevangen zitten. Belle is het mooiste meisje van het dorp, maar zij en haar vader Maurice worden als raar beschouwd. Maurice raakt op een dag verdwaald in het bos en komt terecht in het kasteel van het Beest. Het Beest neemt hem gevangen, maar Belle neemt zijn plaats in. En we weten allemaal wel hoe het verdergaat.

De tweede film die ik gezien heb is Beastly, een film uit 2011 met in de hoofrol Alex Pettyfer en Vanessa Hudgens. Hier gebeurt ongeveer hetzelfde als in de animatiefilm van Disney, maar we bevinden ons in het heden.

De laatste bewerking is een televisieserie met de naam Beauty and the Beast en deze serie wijkt het meeste af van het originele verhaal. In de serie bevinden we ons in New York. Catherine is een agente en Vincent is een ex-dokter en ex-soldaat die door experimenten met zijn DNA, geautoriseerd door een organisatie van de regering, kan veranderen in een beest.

Zelf vind ik De roos en het zwijn een erg leuk en ontspannend boek, maar toch zal ik altijd een zwak hebben voor Disney-films  en dus zal mijn voorkeur altijd uitgaan naar Belle en het Beest.

Welke personages vind je sympathiek en welke niet ? Waarom ?

Rosalena vind ik zeker een sympathiek personage. Ze heeft geen weet van haar schoonheid en is erg nuchter. Ze heeft een goed hart en staat voor iedereen klaar. Ze leeft voor haar familie: ze biedt zichzelf aan bij Thybeert om de schuld van haar vader in te lossen en ook al krijgt ze er van de kant van haar zussen weinig voor terug, toch ziet ze hen allebei erg graag.

Haar twee zussen, Richenel en Idelies, daarentegen vind ik totaal niet sympathiek. Ze zijn allebei heel jaloers op hun jongere zus, omdat ze mooier is dan hen en meer aandacht krijgt van mannen. Ze zouden nog liever hebben dat ze nooit geboren was of toch zeker niet had overleefd. In het begin houden ze vol dat hun zus lelijk is, maar na een tijd kunnen ze er niet meer omheen. Wanneer Rosalena degene is die de aandacht trekt van de mannen waar zij op vallen, is de relatie tussen de zussen helemaal verloren.

Over buurvrouw Orlinde heb ik gemengde gevoelens. In het begin van het verhaal vond ik haar lijken op de boze buurvrouw die op alles commentaar heeft, maar hoe meer het verhaal vorderde, hoe sympathieker ze werd. Tijdens de pokkenplaag lijkt het zelfs alsof ze het opneemt voor Rosalena en zich zelfs opoffert.

Narratologisch aspect: ruimte

Rosalena woont samen met haar vader en twee zussen in een huisje net buiten het dorp, aan de Schelde dicht bij Antwerpen. Ik zou zelf graag willen denken dat dit dorp mijn eigen gemeente, Burcht is. Het past immers in de beschrijving die doorheen het boek wordt gegeven. Mijn gemeente ligt vlak naast de Schelde met aan de overkant Antwerpen. Dit is de geografische ruimte in dit verhaal.

Het sociale milieu waarin Rosalena en haar familie zich bevinden, bepaalt de sociale ruimte. De familie heeft het zeker niet slecht, want ze wonen in een huis buiten het dorp en vader neemt vaak geschenken mee van zijn reizen voor zijn dochters.

Wanneer er iets ergs staat te gebeuren, wordt het bos vaak vernoemd. Het bos heeft iets onheilsspellend en dreigend. Hier kunnen we spreken van een sfeerscheppende ruimte.

We hebben hier toch deels te maken met een diffuse ruimte, want er is weinig duidelijkheid over het dorp waar we ons bevinden. We weten natuurlijk wel dat het dicht bij Antwerpen ligt. Een diffuse ruimte is ook eigen aan een sprookje.

Via de ruimte wordt de historische tijd van het verhaal opgeroepen. De beschrijvingen van het dorp en de dorpelingen, de handelingen van de personen, de plaatsen waar de personages komen … zorgen voor een couleur locale.