Duet met valse noten - Bart Moeyaert

Korte Inhoud

Lander is een normale tienerjongen die niet erg opvalt. Wanneer er een nieuw meisje in zijn klas komt, Liselot, is hij meteen helemaal in de ban van haar en dat is omgekeerd net hetzelfde. Al snel worden de twee verliefd op elkaar en krijgen ze een relatie. Liselot vindt het geweldig om naar Landers toneelrepetities te gaan en ze krijgt door het uitvallen van Lily zelfs een rol in het toneelstuk dat ze in een paar steden zullen opvoeren. Ze zijn onafscheidelijk, misschien iets te. Want wanneer er vrijwilligers worden gezocht om te helpen voor het schoolfeest, steekt Lander net iets te laat zijn hand op en krijgen Liselot en Lander ruzie. Ook op het schoolfeest loopt het uit de hand met verschrikkelijke gevolgen. Lander en Liselot verliezen elkaar uit het oog uit schaamte en schuldgevoel, maar zullen ze ooit hun band van eerst kunnen oprakelen?

Waar en wanneer

Het verhaal speelt zich af bij Lander en Liselot op school, het theatergebouw en bij Lander en Liselot thuis. Ook gaan ze met het theatergezelschap naar Brussel, Mechelen, Blankenberge en Amsterdam. De verschillende plaatsen die Moeyaert beschrijft, zijn steeds gespiegeld aan plaatsen uit zijn geboortestad Brugge en andere plaatsen waar hij geweest is.

We bevinden om rond het jaar 1983, het jaar waarin Moeyaert het boek schreef. Het enige aspect dat voor mij duidelijk maakt dat dit boek geen hedendaags boek is, is de muziek die de jongeren beluisteren.

Hoofdthema

Uiteraard is dit een liefdesroman waarin twee jonge mensen zichzelf en elkaar ontdekken en zich volledig overlaten aan de verliefdheid. Maar zoals de titel doet vermoeden, loopt niet alles van een leien dakje. De relatie van Liselot en Lander is een soort duet of samenspel, maar in elke relatie zijn valse noten te bespeuren en die moeten door beide partijen aangepakt worden. Het thema kan voor mij geformuleerd worden als de liefde tussen twee jonge mensen wordt uitgedaagd door het (nood)lot.

Eigen appreciatie

Wat ga je je vrienden over dit boek vertellen? (Wat zou je niet vertellen, om het plezier niet te bederven? Ken je iemand die dit zeker een goed boek zou vinden? Wat zou ik aan anderen moeten vertellen om hen te helpen besluiten om het wel of niet te lezen?)

Ik zou aan mijn vrienden vertellen dat het zeker een leuk boek is om te lezen. We zijn misschien net wat ouder dan Lander en Liselot, maar toch kon ik me nog goed inleven in de personages.

Ik zou zeker niet vertellen wat er met Liselot gebeurd, want dat zou het hele leesavontuur nogal verpesten. Ook zou ik niet vertellen hoe het afloopt tussen Lander en Liselot. Dit is iets wat ze zelf moet invullen, want het wordt ook niet expliciet vermeld. Toch zou ik graag hebben dat ze terug samen gaan.

Ik weet zeker iemand die dit boek mooi zou vinden. Mijn beste vriendin heeft me ooit laten kennismaken met John Green en daar ben ik haar erg dankbaar voor, want ondertussen zijn zijn boeken uitgegroeid tot mijn favoriete boeken. Ik vind dat Moeyaert ergens op dezelfde filmische en romantische manier schrijft als Green en dat kan mij en zal mijn beste vriendin zeker bekoren.

Wat ik zou zeggen tegen mensen die toch twijfelen om het boek te lezen is dat het echt een heel leuk en ontspannend boek is over twee jonge mensen die liefde bij elkaar vinden. Maar niet alles kan van een leien dakje lopen en dat ondervinden ze ook. Hun band wordt dan helemaal op de proef gesteld wanneer er iets verschikkelijks gebeurt.

Weet je iets over de schrijver, of over hoe dit verhaal tot stand kwam? Zou je daar meer over willen weten?

Voor ik het boek las, kende ik Bart Moeyaert enkel bij naam. Ik had nog geen andere boeken van hem gelezen. Ondertussen heb ik ook al Het is de liefde die we niet begrijpen gelezen, omdat ik Duet met valse noten zo interessant vond. Voor ik het boek werkelijk begon te lezen, heb ik eerst de achterflap gelezen en ik was verbaasd toen las dat dit boek zijn debuutroman is en dat hij dit heeft geschreven op zijn zestiende!

Aan het einde van mijn editie was een extra bijlage opgenomen Duet met valse noten voorgevorderden waarin Bart Moeyaert over het ontstaan van zijn boek praat. Zo heb ik ontdekt dat Moeyaert al in 1977 begon met het bijhouden van een dagboek en al snel begon te fantaseren. Hij begon eerst te schrijven over zichzelf,Bart, en Judith, die later Eefje werd. Toen zijn zwangere schoonzus de mogelijke namen voor de baby bekend maakte: Lander of Liselot, besefte hij dat die namen beter geschikt zouden zijn. Ook heeft het boek een tijdlang een titel gehad die ‘gestolen’ was. De titel van het liedje I’d rather be blue over you uit Funny Girl had Moeyaert omgebouwd tot Ik denk liever blauw over jou. Daarna werd het Zeg maar dat ik gek ben. Meer dan twee jaar nadat hij de eerste zin schreef, kwam de laatste zin tot stand. Hij was toen nog geen zestien jaar. De laatste zin in het manuscript was: Die meid toch. In het uiteindelijke boek werd dat: Het lijkt wel alsof ze écht lam is.

In 1981 besloot Moeyaert zijn boek naar een uitgever sturen, niet zozeer omdat hij schrijver wou worden, maar omdat hij reactie wilde horen. Na enkele mislukte ondernemingen, reageerde uitgever nummer 3 positief. Els Beerten, toen lector bij uitgeverij Altiora, nu zelf auteur, werd aangewezen om Moeyaert te begeleiden bij het herwerken van het manuscript.

Toen het boek verscheen was Moeyaert amper negentien en nog niet afgestudeerd. Het duurde drie jaar voor zijn volgende boek klaar was. In 1985 ging Moeyaert zijn hart achterna en vertrok naar Parijs. Daar bracht hij zijn tijd vaak door in de Jardin du Luxembourg met zijn notitieschrift waarin zijn boek Suzanne Dantine langzaamaan groeide.

In Duet met valse noten is geschrapt, maar nooit ingrijpend. Naast enkele werkwoordsfouten en taalfouten werden sommige woorden of zinnen gecorrigeerd op taalgebruik. Zo had Moeyaert de esthetica-lerares beschreven als ‘een vrouw met walrusheupen’, maar dit werd dan ‘met rijke heupen’.

Hoelang duurt de periode waarin het verhaal zich afspeelt?

Het verhaal geeft ons een kijk in het leven van Lander en Liselot gedurende een achttal maanden. Liselot komt in de klas van Lander wanneer het schooljaar al anderhalve maand bezig is. Liselot heeft dus veel in te halen en een klasgenoot stelt voor om te helpen, maar ze krijgt al kopieën van Myriam. Tijdens de wiskundeles krijgt Lander een briefje van Liselot waar ze vraagt ‘Zal ik je vanmiddag helpen met wiskunde?’ Lander ziet dit natuurlijk als zijn kans om haar beter te leren kennen en ze spreken bij Liselot thuis af. Vanaf dat moment groeit de liefde tussen de twee. Ze zullen nog meer tijd met elkaar kunnen doorbrengen wanneer Lily moet afzeggen voor het theaterstuk waarmee Lander en zijn theatergroep enkele steden zullen bezoeken. Liselot krijgt Lily’s rol aangeboden en aarzelt niet om toe te zeggen.

De twee tortelduifjes groeien steeds meer naar elkaar toe en leren elkaar ook op fysiek vlak kennen in Blankenberge. Niet veel later beginnen er zich scheuren te vertonen. Het koppel krijgt ruzie omwille van de voorbereidingen voor het schoolfeest en de dag van het feest zelf loopt het helemaal mis. Liselot wordt omver gereden en raakt verlamd. Haar relatie met Lander hing al aan een zijden draadje en is op dat moment helemaal afgeknakt. Lander voelt zich enorm schuldig tegenover Liselot. In juli wordt het theaterstuk Kerstmoord in Parijs hernomen in Amsterdam onder de naam Moord in Parijs en Henriëtte wil Liselot er ook terug bij. Ze verzinnen wel iets op de rolstoel. Lander en Liselot worden dus herenigd in juli en wanneer Liselot in de problemen komt, aarzelt hij geen seconde om haar te hulp te schieten.

Narratologisch aspect: receptie

In 1981 stond Moeyaerts besluit vast. Hij zou zijn boek naar een uitgever sturen. Niet omdat hij schrijver wou worden, maar omdat hij reactie wou. Hij wou weten of iemand anders zijn verhaal ook een boek noemde, zoals hij dat deed. Uitgever I wees het verhaal af, zonder motivatie. De tweede wees het boek, zelfs met aanbeveling van schrijfster Mireille Cottenjé, ook af. Jos Vandeloo, toen hoofd algemene uitgaven van uitgever II moest melden dat de reacties van het leescomité nogal tegenvielen, maar hij stelde wel voor dat Moeyaert zijn verhaal naar een andere uitgever van jeugdboeken zou sturen. Al zijn hoop was nu gericht op uitgeverij Altiora. Norbert Vranckx schrok wel toen hij Bart Moeyaert in levende lijve ontmoette, aangezien hij geen jonge knaap van zeventien had verwacht. Els Beerten werd aangesteld om Moeyaert te begeleiden bij het herschrijven van het manuscript en op dinsdag 18 oktober 1983 om 19.30 uur werd het boek voorgesteld in een boekhandel in Brugge.

Zodra Duet met valse noten in de winkelrekken lag, maakte het furore. Het was al lang geleden dat er nog eens een nieuwe schrijver van jeugdboeken in Vlaanderen was bijgekomen en het feit dat hij jonger dan twintig was, vonden mensen erg bijzonder. De meningen waren verdeeld. Ze gingen van uitgesproken negatief naar jubelend en toen het boek de Prijs van de Kinder- en Jeugdjury won, begon het pas echt. De ene recensent vond het boek lijken op een opstel uit de middelbare school en een andere vond het dan weer een verbluffende debuutroman.

Duet met valse noten was een verkoopsucces. De eerste oplage van 4023 exemplaren was in vier maanden volledig uitverkocht. Tweede en derde druk volgden respectievelijk in februari 1984 en december 1984.